De impact van de oorlog op het tennis in Oekraïne: financiële steun, stichtingen, instanties en hoofdbrekens van allerlei aard
Natuurlijk is ook tennis niet gespaard gebleven.
Terwijl Oekraïense atleten hun volledige organisatie moesten herzien, is het een heel land dat, in de schaduw, zijn trainingsomstandigheden moet aanpassen en veranderen. Dit tot op het hoogste niveau, waar professionele spelers hebben getuigd en geprobeerd hebben hun land, hoe moeilijk ook, te helpen.
WAT IS DE IMPACT VAN DE OORLOG OP DE SPORT IN OEKRAÏNE?
Het is nu bijna vier jaar dat Oekraïense sporters hun dagelijks leven op alle niveaus volledig overhoop hebben zien gehaald. Eerst natuurlijk op persoonlijk vlak, waar families in Oekraïne blijven, wat voor de betrokken sporters de nodige angst veroorzaakt, maar vooral op professioneel vlak. Een groot aantal sportinfrastructuren is sinds het begin van het conflict vernield en ook het aantal menselijke slachtoffers is aanzienlijk.
Volgens het Oekraïense ministerie van Sport heeft het land « meer dan 595 atleten, trainers en jeugdleiders verloren. 734 sportinfrastructuren zijn beschadigd of volledig vernield, waaronder 18 nationale Olympische en Paralympische centra. In december 2024 overschreden de totale infrastructuurverliezen 374 miljoen dollar », stond te lezen in een communiqué dat op 15 mei 2025 verscheen.
7 miljoen euro voor de bouw van een nationaal tenniscenter
Om nu al te proberen beginnen met de opbouw van het Oekraïne van morgen, hebben de sportautoriteiten van het land in augustus 2023 besloten een budget van 7 miljoen euro vrij te maken voor de bouw van een nationaal tenniscenter in de hoofdstad Kiev, op basis van een verlaten ijsbaan, zo meldde destijds het medium Racket One.
In het algemeen is al het geld van het land in het leger geïnvesteerd om de Oekraïense soldaten sinds het begin van de oorlog op 24 februari 2022 in staat te stellen hun land tegen elke prijs te verdedigen.
De beslissing om meerdere miljoenen aan tennis toe te wijzen, zorgde destijds voor veel wrevel, aangezien het hele land, en niet alleen op sportief vlak, in de komende jaren heropgebouwd moet worden. Volgens de cijfers had het geld dat gebruikt is om de tennisbanen te reconstrueren immers ook kunnen dienen om ongeveer 2300 drones te kopen, die nuttig zouden zijn geweest voor het Oekraïense leger.
« Financiering van tennisbanen moet verboden worden »
« Het is onaanvaardbaar om grote renovaties van tennisbanen uit te voeren terwijl Oekraïne in oorlog is. Dat geld is nodig voor de strijdkrachten: munitie, EHBO-kits, drones, wapens, voedsel… Het gaat om het behoud van de Oekraïense natie.
De financiering van de renovatie van tennisbanen moet worden verboden. Weet u, ik communiceer bijna elke dag met onze militairen, en alles waar ze over praten is de behoefte aan pick-ups, reserveonderdelen... de lijst is lang. Wanneer ik hoor over 7 miljoen euro, rekent mijn hoofd automatisch uit hoeveel van deze noden daarmee voor onze militairen hadden kunnen worden ingevuld.
Persoonlijk steun ik het idee van moderne sportfaciliteiten, maar om op dit moment zo’n som geld uit te geven lijkt mij simpelweg niet gepast », aldus de Oekraïense activiste Maria Barabash in 2024.
HOE ORGANISEREN TENNISSERS ZICH SINDS HET BEGIN VAN DE OORLOG?
Sporters reizen over het algemeen veel, maar één van de sporten die het meest te maken heeft met vliegreizen gedurende het jaar is zonder twijfel tennis. De grootste speelster uit de geschiedenis van haar land, mannen én vrouwen samen, Elina Svitolina is het symbool van het succes van Oekraïne in het tennis.
Voormalig nummer 3 van de wereld, ze won vier WTA 1000-toernooien, de WTA Finals in 2018 en een olympische bronzen medaille op de Spelen van Tokio in 2021, onder andere. Als boegbeeld van het vrouwentennis was de 31‑jarige speelster één van de eersten die zich uitsprak voor de uitsluiting van Russische en Wit-Russische atleten uit de officiële WTA‑competities.
In maart 2023, toen ze op het punt stond terug te keren op de tour na haar zwangerschap, gaf ze een interview aan het lokale medium “Kyiv Post”, waarin ze een stand van zaken opmaakte van de sportieve situatie in haar land.
« Velen zijn naar het front vertrokken, en sommigen zijn gestorven »
« De situatie in het algemeen is erg triest voor de Oekraïense sport. Alle sporten lopen op alle vlakken tien jaar achterstand op. Onze atleten kunnen zich immers momenteel niet normaal voorbereiden, velen zijn naar het front vertrokken en sommigen van hen zijn gestorven », betreurde ze destijds.
« Maar in het algemeen is er geen echte ontwikkeling van tennis in Oekraïne geweest. Iedereen zoekt zijn eigen manier om door te breken in het wereldtennis. Er zijn mecenas die bepaalde spelers helpen, maar van de Tennisfederatie in Oekraïne is er geen steun. Het heropstarten van de sport zal geleidelijk verlopen », vervolgde ze.
« Kansen creëren voor toekomstige generaties »
Om het Oekraïense tennis te helpen hebben Elina Svitolina en Marta Kostyuk, een andere belangrijke figuur in haar sport aangezien zij momenteel in de top 30 van de wereld staat, trouwens allebei een stichting opgericht om kinderen en jonge Oekraïense atleten in staat te stellen tennis te beoefenen, en zelfs sport in het algemeen.
De Elina Svitolina Foundation, opgericht in 2019, is een liefdadigheidsorganisatie waarvan het belangrijkste doel is om sport, en in het bijzonder tennis, te ontwikkelen, jong talent te ondersteunen en Oekraïne op het internationale toneel te promoten. « De Stichting zet zich in om kansen te creëren voor toekomstige generaties, en gebruikt sport als instrument om positieve en duurzame veranderingen teweeg te brengen », valt onder meer te lezen op de officiële website.
Svitolina, die zich binnen en buiten de lijnen sterk inzet voor haar land, werd ook benoemd tot ambassadeur van United 24, een organisatie die enkele jaren geleden door de Oekraïense president Volodymyr Zelensky werd opgericht om fondsen te werven voor de wederopbouw van het land zodra de oorlog voorbij is.
Kostyuk op haar beurt richtte een stichting op die een programma heeft ontwikkeld met als doel dit te integreren in de gymlessen die in Oekraïense scholen worden gegeven. Op lange termijn is het de bedoeling om 4500 kinderen/studenten die geen toegang hadden tot sport, in meer dan vijftien onderwijsinstellingen van dit programma te laten profiteren.
WELKE BEGELEIDENDE ROL VOOR DE TENNISINSTANCES?
Als eerste Oekraïense mannelijke speler sinds Alexandr Dolgopolov in 2017 die de halve finales van een ATP‑toernooi bereikt, bij de laatste editie van het ATP‑toernooi van Metz, vertelde Vitaliy Sachko ook over wat zich achter de schermen afspeelt: « De oorlog heeft alle Oekraïners getroffen, mijn familie woont er nog steeds. Ik ben opgegroeid en woon sinds mijn jeugd in Tsjechië. Vanaf het begin sta ik in contact met mijn familie, maar zodra ik het nieuws lees over wat er gebeurt, moet ik huilen.
De oorlog heeft een enorme impact gehad op het mannentennis in Oekraïne (Dolgopolov en Stakhovsky, voormalige nummers 13 en 31 van de wereld, staan sinds 2022 aan het front voor hun land). Sommigen hebben moeten vechten om te overleven, maar het is een delicate situatie. Sport en andere domeinen van de samenleving zijn financieel naar de achtergrond verdrongen, er wordt steeds minder geïnvesteerd omdat iedereen doneert om te proberen het leger te helpen, wat normaal is », legde Sachko uit.
De ATP en de WTA in het middelpunt van de discussies over het conflict
Hij verklaarde ook dat de ATP (de spelersvereniging die het ATP‑circuit beheert) in 2022 een gebaar had gemaakt naar de Oekraïense spelers, maar dat zij zich op lange termijn op eigen kracht moesten zien te redden. Dat is niet zo eenvoudig, want alleen de hoogst geklasseerde spelers die regelmatig deelnemen aan de beste toernooien (vooral de Grands Slams en de Masters 1000) kunnen leven van hun tennisinkomsten.
« In het begin kregen we enorme steun, vooral financieel, vanwege de ATP. Voor zover ik weet hebben alle Oekraïense spelers die gekregen. Maar de tijd verstreek en iedereen raakte gewend aan wat er gaande was, terwijl de oorlog in Oekraïne doorgaat.
Steeds minder mensen praten erover, en men beschouwt het als iets gewoons, wat triest is. Nu krijgen we geen enkele steun meer (van de ATP). We moeten ons op eigen kracht zien te redden », betreurt de 28‑jarige speler, nummer 1 van zijn land in het enkelspel bij de mannen en die na zijn uitstekende parcours in Metz opklom naar nummer 164 van de wereld.
Als de ATP de Oekraïense atleten in de eerste maanden van de oorlog heeft begeleid, lijkt dit niet het geval te zijn bij de WTA, althans volgens Lesia Tsurenko. In 2023, tijdens het WTA 1000‑toernooi van Indian Wells, zou Steve Simon, voormalig CEO van de instantie die zich bezighoudt met het professionele vrouwencircuit, ongepaste opmerkingen hebben gemaakt over de situatie in Oekraïne, waarvan Tsurenko getuige was.
« Me beschermen als Oekraïense vrouw »: Tsurenko haalt uit naar de WTA
De 36‑jarige speelster, die sinds november 2024 niet meer op het hoofdcircuit heeft gespeeld, heeft besloten de WTA gerechtelijk aan te pakken, omdat zij van mening is dat de organisatie niet voldoende steun heeft geboden aan de Oekraïense atletes.
Om haar démarche te rechtvaardigen, haalde Tsurenko uit naar Simon en het hele WTA‑organigram: « Het doel is deels om mij te beschermen als lid van het Oekraïense tennisteam en als Oekraïense vrouw.
De centrale kwestie kan worden samengevat in termen van ‘nalatig gedrag’. Ik heb publiekelijk gesproken over het ongemakkelijke gesprek dat ik had met de voormalige algemeen directeur van de WTA, Steve Simon, in Indian Wells in 2023. Dat is geen geheim. Hij heeft me bepaalde dingen gezegd. Ik heb een lang intern proces doorlopen.
Zelfs in Indian Wells heb ik contact opgenomen met alle mogelijke WTA‑vertegenwoordigers: de psycholoog, de vicevoorzitter van de WTA, de supervisors, de staf belast met de spelersrelaties en het hoofd beveiliging.
Iedereen heeft gehoord wat er is gebeurd en wist wat er had plaatsgevonden. Maar er is niets gedaan. Alleen dat al deed me in tranen uitbarsten, want wat hij me had verteld was angstaanjagend. En het is volledig genegeerd. [...]
In deze rechtszaak kaart ik de nalatigheid van de WTA ten aanzien van Oekraïense atleten aan tijdens een ongelooflijk moeilijke periode en de morele schade die ik heb geleden. Ik vraag niet om een verbod op Russische of Wit-Russische speelsters, dat maakt geen deel uit van de klacht.
« Mijn Instagrampagina overspoeld met vreselijke berichten »
Daarover staat geen enkel woord. Mijn Instagrampagina is overspoeld met berichten van mensen die volledig doordraaien, sommige mensen hebben afschuwelijke dingen gezegd. Ze denken dat ik een rechtszaak aanspan om Russen en Wit-Russen te laten verbieden. Daar gaat het helemaal niet om », legde de belangrijkste betrokkene in april 2025 uit aan het medium Tribuna.
De WTA reageerde vervolgens op Tsurenko met een persbericht: « In overeenstemming met onze positie heeft de WTA tal van maatregelen genomen om onze Oekraïense speelsters te helpen, die als professionele atleten met grote uitdagingen werden geconfronteerd.
De WTA heeft ook duidelijk gemaakt dat zij is opgericht op basis van de principes van gelijkheid en non-discriminatie en dat haar regels bepalen dat competities openstaan voor alle speelsters die zich op basis van hun verdiensten kwalificeren, zonder discriminatie. In overeenstemming met deze principes, en net als andere tennisorganisaties, heeft de WTA het standpunt ingenomen dat individuele atleten niet mogen worden gestraft voor het handelen van hun regeringen ».
MENSELIJKE, ECONOMISCHE EN PSYCHOLOGISCHE IMPACT: EEN DOOR DE OORLOG OVERHOOP GEHAALD DAGELIJKS LEVEN
Op 25 februari 2025, drie jaar en één dag na het begin van de oorlog, toonde een studie van de Verenigde Naties aan dat de kosten voor de volledige heropbouw van Oekraïne in het komende decennium worden geraamd op 524 miljard dollar.
In deze context worden alle domeinen van de samenleving getroffen, en in het bijzonder de sport. Oekraïense atleten, van wie sommigen omkwamen terwijl ze hun land aan het front verdedigden, zagen hun voorbereidingsroutines sinds 2022 volledig door elkaar geschud.
Wat tennis betreft, een sport waarvan financieel alleen de top 100 van de wereld of net iets meer kan leven, zijn de atleten aan zichzelf overgelaten. Ze moeten zich zien te redden om de jeugd kansen te bieden, onder meer dankzij de stichtingen die enkele jaren geleden zijn opgericht door de kopstukken van het Oekraïense tennis, met name Elina Svitolina en Marta Kostyuk.
Ook het psychologische aspect mag niet worden onderschat; het verloop van de oorlog heeft Lesia Tsurenko er zelfs toe aangezet een rechtszaak aan te spannen tegen de voormalige algemeen directeur van de WTA.
De instanties van het professionele tennis, met voorop de ATP en de WTA, hebben overigens ook een rol te spelen bij de aanpassing aan deze conflictsituatie, maar hun betrokkenheid lijkt steeds kleiner te worden naarmate de situatie in de ogen van de samenleving als iets gewoons wordt beschouwd.
Tennis in Oekraïne kan in een geval van overmacht als dit uiteraard alleen maar naar de achtergrond worden verdrongen. En het zal ongetwijfeld blijvend getekend blijven door deze donkere periode, ondanks de vele inspanningen die worden geleverd om het, tegen de stroom in, te laten voortbestaan.
